Verschillende generaties in één praktijk

Jonge artsen hebben een negen tot vijf mentaliteit en missen een roeping. De oudere generatie is autoritair en ergert zich aan het jonge geweld dat mateloos op zijn strepen staat. Ook als het over generatieverschillen in de praktijk of het ziekenhuis gaat, zijn de stereotypen niet van de lucht. Klopt dit beeld? In onze Bank Van Breda Deep Dive of bevraging klopten we aan bij jonge en iets oudere artsen. We vroegen hen naar hun visie op de huidige werkdruk, de werkethiek en het samenwerken met verschillende generaties. De opmerkelijkste resultaten bekijken we samen Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde aan de KULeuven. Wat is zijn visie op de zogenaamde generatieverschillen bij medische vrije beroepen?

Lode Godderis: 'Dat is zo. En gelukkig maar. Er is vandaag al tijdens de opleiding meer aandacht voor het belang van deze balans dan vroeger. Mijn generatie studerende artsen volgde een stage en deed netjes wat de stagemeester vroeg. Ook als het aantal werkuren en extra uren wacht soms de pan uit swingden. Je had een zware nacht, maar je deed de volgende dag verder alsof er niets gebeurd was. Dit was toen veel minder geregulariseerd. Nu bestaan hier duidelijke afspraken over. De studerende artsen nemen dit ook mee in hun verdere carrière.

Het maatschappelijk bewustzijn rond het belang van een goede work-life balans is in het algemeen vandaag veel groter. Ik zou dit niet ten volle wijten aan een generatie-effect maar eerder aan een maatschappelijke wijziging. Dus ook bij jonge artsen. Om goed zorg te kunnen dragen voor een ander, moet je ook zorg dragen voor jezelf. Dit besef is groter dan vroeger.

Maar dat betekent niet dat huisartsen, jong en oud, niet worstelen met het vinden van die balans. De drive om er zo vaak en zoveel mogelijk voor de patiënten te zijn, zit ingebakken in de artsencultuur.’

Lode Godderis: ‘Dat kan inderdaad kloppen. Maar ook dat hangt samen met de ambitie bij de jongere generatie artsen om het echt goed te willen doen. Ze willen zich te allen tijde zo organiseren dat ze de beste zorg kunnen blijven geven. De zogenaamde patiëntenstop zien ze niet als een manier om hun werkdruk te verlagen, maar wel om die zorg te kunnen blijven bieden. Dat zie je trouwens wel vaker terugkomen in dit specifieke onderzoek. We moeten het zo lezen: jongere artsen bakenen meer af omdat ze hun patiënten de juiste zorg en aandacht willen blijven geven, eerder dan om te zorgen voor zichzelf.’

We voelden bij de oudere generatie wat wrevel bij het feit dat de jongere artsen op een iets andere manier omgaan met de invulling van hun werkuren en hun work-life balans. Vanwaar komt deze wrevel? Is er ook sprake van een verkeerde perceptie?

Lode Godderis: Dat denk ik wel. Al in de geschriften van Plato ontdekken we kritiek van de oudere generatie op de jongere generatie. Kritiek over hun manier van leven en werken. Alsof we de jongste generatie altijd de ergste ooit vinden. Dat is van alle tijden. De oudere generatie kijkt met de bril van hoe zij in het leven staan naar de jongere collega’s. Ze vergeten misschien iets te snel dat ook zij als jongere arts bepaalde keuzes moesten maken en dat interesses en visies kunnen veranderen naarmate het leven en de carrière vordert.

Waar mensen samen zijn, is er altijd spanning. Verschillende generaties op één werkvloer staat gelijk aan verschillende visies en inzichten. Dat is normaal. Het komt er dan vooral op aan om te voorkomen dat deze verschillen leiden tot grotere conflicten. De kunst bestaat erin om van die diversiteit gebruik te maken om samen naar de beste oplossing toe te werken.

Door alle wrijving en misverstanden op de werkvloer aan generatieverschillen te wijten, zet je mensen soms onnodig tegen elkaar en voed je net dat onbegrip.’

We leven ook in een andere maatschappij dan jaren geleden. Logisch dat jongere artsen ook daardoor nu anders in het vak staan dan vroeger?

Lode Godderis: ‘Dat is zeker zo. De maatschappij evolueert voortdurend. Ook ik ben begin vijftiger. Als beginnende arts had ik geen gsm, maar een beeper. Dat zorgde ervoor dat we ook veel minder bereikbaar waren. Vandaag is de maatschappij een pak complexer. Je moet bij wijze van spreken altijd bereikbaar zijn. Ook de verwachtingen van de patiënten liggen anders. De maatschappelijke evolutie weegt volgens mij zwaarder door in dit verhaal dan het verschil tussen de generaties.

Vroeger werkte ook vaak maar één partner binnen een gezin. Was je huisarts, dan stond je partner -vaak de vrouw- als meewerkende partner aan je zij. Die partner nam ook meestal het geregel op gezinsvlak op zich. Nu werken de meeste partners allebei.’

In hoeverre speelt het feit dat het artsenberoep duidelijk aan het vervrouwelijken is een invloed op hoe de jonge generatie artsen in het professionele leven staat?

Lode Godderis: ‘Dat speelt zeker een rol. Steeds meer vrouwen kiezen voor het artsenberoep. Vrouwen nemen van nature nog steeds sneller de zorgende rol binnen het gezin op zich. Dat verwacht ook onze maatschappij nog steeds. Ook al zouden we het liever anders zien, toch blijven we nog steeds in die stereotiepe rolverdeling hangen. Gevolg? De vrouwelijke artsen draaien net omwille van dat gezin soms iets minder uren of kiezen ervoor om deeltijds te werken. Dat speelt zeker mee.

Zo zie je dat ook genderverschillen een rol spelen in hoe artsen in het vak staan. De mogelijke verschillen bekijken vanuit de generatiebril is maar één optie. Ook interesseverschillen spelen een rol. Die generatieverschillen zijn kleiner dan hoe we er in het algemeen over denken. We moeten ze dan ook niet groter maken dan ze zijn. Het is veel belangrijker om te bekijken wat elk individu nodig heeft om zich goed te voelen en optimaal te functioneren op de werkvloer. Los van tot welke generatie je behoort. Vertrek vanuit de individuele noden en behoeften, eerder dan vanuit de generaties.’