Amerikaanse schuldgraad
Een belangrijk element in dit verhaal is de Amerikaanse staatschuld, die ondertussen op zo’n 36.700 miljard dollar staat. Uitgedrukt als percentage van het Amerikaanse BBP bedraagt dit zo’n 124%. Daarmee staan de Verenigde Staten mee in de top tien landen wereldwijd inzake hoogste schuld versus BBP. In 2024 diende de Verenigde Staten voor de eerste keer ooit, meer dan 1.000 miljard dollar aan intresten op deze schulden te betalen.
Bovendien wijzen de huidige projecties (zie grafiek) op een verdere stijging van deze schuldgraad richting 130% na 2029. Bij monde van Elon Musk, als hoofd van het Department of Government Efficiency (DOGE), is deze situatie compleet onhoudbaar. Hij waarschuwde in 2024 reeds voor een mogelijk failliet van de VS. Donald Trump lijkt dezelfde mening toegedaan en noemt de patiënt “zeer ziek”.
Evolutie Amerikaanse schuldgraad als % van het BBP
Bron: Bloomberg / White House office of Management and Budget
Het medicijn voor de Verenigde Staten
Hoe de patiënt te genezen? Volgens de huidige administratie moet zowel de inkomstenzijde als de uitgavenzijde dringend en grondig aangepakt worden. Dat klinkt in theorie alvast logisch.
Het Department of Government Efficiency zou in maart alleen al zo’n 220.000 banen geschrapt hebben. Goed voor 80% van het totale banenverlies in die maand (275.000). Dit totale banenverlies is het derde hoogste aantal ooit gemeten. De twee hogere maanden waren tijdens de Covidpandemie. Daarnaast werden talloze overheidsprogramma’s, subsidies en steunmaatregelen stopgezet. We mogen spreken van een botte bijl die door het ganse Amerikaanse overheidsapparaat gaat in een poging om snel de overheidsuitgaven in te perken.
En dan komen we aan de inkomstenzijde. Geen (rechtstreekse) belastingverhoging maar wel importtarieven moeten de inkomstenkas spijzen. 10% als minimum tarief en daarboven een extra tarief per land. Wie de uiteindelijke last van deze importtarieven daarbij betaalt, maakt Trump weinig uit. Bedrijven moeten hun productieketen(s) maar verhuizen naar de VS en zo jobs en belastinginkomsten genereren. Zo niet komen de inkomsten via de tarieven binnen.
Importtarieven worden echter ook gebruikt als strafmaatregel tegen landen die volgens de Trump administratie te weinig doen tegen illegale immigratie, Fentanyl trafiek, of repatriëring weigeren.
America first of America alone?
De praktische uitwerking roept duidelijk dus veel vragen op en brengt belangrijke risico’s met zich mee. Importtarieven kunnen nuttig zijn om welgericht bepaalde sectoren te beschermen of bepaalde landen te viseren. Een tarief op alle geïmporteerde producten en gericht tegenover alle landen wereldwijd, dreigt de Verenigde Staten echter te isoleren.
Op het moment van dit schrijven (het kan immers snel gaan bij de Trump administratie) heft Amerika tarieven tot wel 245% op Chinese goederen. Omgekeerd rekent China nu een tarief van 125% aan voor geïmporteerde goederen uit de VS. Bij woorden van Chinees president Xi Jinping ligt hiermee de handel tussen de VS en China zo goed als stil en is een verdere verhoging zinloos. Belangrijk hierbij om weten is dat beide economieën samen goed zijn voor maar liefst 45% van het globale BBP.
En dan is er nog de stijl. Vriend en vijand worden aangevallen en publiekelijk geschoffeerd. Het leidt tot een wereldwijde oprichting van boycotgroepen gericht tegen producten uit de Verenigde Staten (met als extreem voorbeeld de Tesla boycot). Toeristen beginnen de VS te mijden en sommige landen dreigen met exportrestricties.
Het medicijn dreigt dus eerder een recept voor een zware Amerikaanse recessie te worden. In dat geval zal ook de rest van de wereld niet gevrijwaard blijven. JPMorgan CEO Jamie Dimon waarschuwt hiervoor in zijn jaarlijkse brief aan de aandeelhouders: ‘America First is fine, as long as it doesn’t end up being America alone’.
“Mar-a-Lago Accord”
Is met bovenstaande maatregelen de kous dan af? Deze vraag stelde menig analist zich de afgelopen weken. De aanstelling in maart van Stephen Miran tot hoofd van de Raad van Economische Adviseurs zorgde alvast voor de nodige ophef.
Miran studeerde af in 2005 aan de Boston University en genoot er een opleiding economie, filosofie en wiskunde. Vervolgens behaalde hij een PhD in de economie aan de prestigieuze universiteit van Harvard. Controversieel echter is zijn paper van november 2024: “A User's Guide to Restructuring the Global Trading System”. Sommige analisten vermoeden dat deze paper aan de basis zou liggen van het huidige economisch plan van de Trump administratie dat zou zijn omgedoopt tot het zogenoemde “Mar-a-Lago Accord”.
Wie de paper naleest fronst de wenkbrauwen: naast een zware devaluatie van de dollar, hoge invoertarieven en het dwingen van de Amerikaanse centrale bank om de rente te verlagen, wordt er in de paper ook voorgesteld om de huidige houders van Amerikaans staatspapier te dwingen om dit papier om te zetten naar “Century Bonds”. Obligaties met een looptijd van 100 jaar, zonder couponbetaling. Een gratis financiering dus van de Amerikaanse staatsschuld voor de komende 100 jaar. Wie niet akkoord gaat, zou hoge importtarieven moeten blijven betalen en zou bovendien niet langer kunnen genieten van de Amerikaanse militaire paraplu.
Voor alle duidelijkheid: of deze paper daadwerkelijk aan de basis ligt van het huidige Amerikaans economisch beleid (en we ons in de toekomst dus aan dergelijke retoriek mogen verwachten) is vandaag puur speculatief. Anderzijds is het wel een feit dat iemand met dergelijke ideologie vandaag de belangrijkste economisch adviseur is van de Trump administratie. Meer grillige marktreacties vallen dus zeker niet uit te sluiten de komende maanden.